KHÓC BẠN HUỲNH VĂN TIỄNG

KHÓC BẠN HUỲNH VĂN TIỄNG

 

 

Trần Văn Khê & Huỳnh Văn Tiễng những ngày còn bên nhau

Tiễng ơi! Cách đây vài tuần, gặp bạn tại đám giỗ của bác Tôn, đến nắm tay bạn, anh em nhìn nhau mà không nói một lời, tôi không ngờ rằng đó là lần cuối cùng anh em mình gặp nhau trên dương thế.

Sáng hôm qua, biết tin bạn rũ sạch nợ đời, sau mấy năm bịnh nặng. Tuy biết rằng từ nay, bạn sẽ không còn vướng lụy cái đau trên trần tục, hương hồn bạn sẽ tiêu diêu nơi cõi thọ nhưng bạn ơi!...

“Tử sanh dẫu biết luật vô thường

Nhưng khó ngăn dòng lệ tiếc thương”

Một người bạn đồng tâm, đồng ý trong việc bảo tồn, chấn hưng văn hóa dân tộc từ thuở biết và cảm thông với nhau tại trường Trung học Trương Vĩnh Ký; cùng nắm tay nhau hoạt động trong giới sinh viên tại Đại học Hà Nội trong khuôn khổ của Tổng Hội Sinh viên; rồi tiếp tục lý tưởng chúng mình trong nhóm Hoàng Mai Lưu, Thanh niên Tiền Phong; cùng nhau góp sức trong việc kháng chiến chống ngoại xâm, mãi đến ngày nay mặc dầu anh em ta kẻ Đông, người Tây mà vẫn hiểu nhau, thương nhau đến lúc bạn trút hơi thở cuối cùng.

Báo chí đã ca ngợi bạn như một nhà Cách mạng lão thành với bao nhiêu thành tích trên hơn sáu chục năm đường dài nhưng không có báo nào nhắc lại một biệt tài thiên phú của bạn là viết ra những vở kịch nói hàm chứa triết lý Đông Tây, đặt lời cho nhiều bản nhạc bất hủ của Lưu Hữu Phước.

Không ai biết từ năm 1940, bạn đã tham gia nhiều sinh hoạt văn hóa, đã viết ra vở kịch “Lương Kha”, hoan nghinh tinh thần yêu hội họa của một thanh niên con điền chủ giàu có, dám từ bỏ cái yên vui của gia đình để đi thực hiện lý tưởng của mình. Và bạn đã giao cho tôi trách nhiệm làm “ông điền chủ bảo thủ” - cha của Lương Kha trong vở kịch đó. Rồi tiếp theo kịch “Suối Lồ Ồ” ủng hộ học sinh họp nhau tại suối Lồ Ồ để tìm cách dấn thân vào xã hội, ngoài việc học tập thường ngày. Kịch “Đêm Lam Sơn” diễn lại cuộc tranh đấu gian khổ của người anh hùng áo vải núi Lam, cùng với Nguyễn Trãi đánh tan quân Minh để gầy dựng một triều đại nhà Lê độc lập, thịnh vượng trong ba thế kỷ.

Tôi không thể nào quên được trong cảnh cuối cùng, nhân vật Lê Lợi tuốt gươm ra, tuyên bố cùng tướng sĩ lúc mặt trời vừa mới mọc: “Vừng ô vừa ló dạng, đuổi tan đám mây mờ. Đó là hình ảnh của nước Đại Việt đang đến buổi vinh quang!”. Đèn sáng rực trên sân khấu, tướng sĩ lần lượt quì dưới chân anh hùng Lê Lợi, mắt hướng nhìn lên ngọn kiếm, trong khi dàn nhạc nổi lên khúc khải hoàn. Khán giả đêm đó đều đứng dậy hết đến khi màn từ từ hạ. Tràng pháo tay vang dội cả khán thính phòng. Mỗi khi nhắc lại, bạn Nguyễn Đăng, người đóng vai Lê Lợi đều chảy nước mắt và tất cả chúng tôi, những người có cộng sự vào đêm hát, đều thấy xao xuyến trong lòng.

Chúng tôi không bao giờ quên được trong những bài hát hành khúc khêu gợi lòng yêu nước của Lưu Hữu Phước, những câu mạnh mẽ, hào hùng đều là của bạn đặt ra. Như trong bài “Kêu Gọi Thanh Niên”: 

“Tám mươi năm sống đời tối tăm,

Ta diệt thù, người thù diệt người thù

Loài muông thú nén đè chúng ta

Ta diệt thù, người thù diệt người thù.

Quyết mua chuộc tự do

Quyết rửa sạch hận thù…..

Tám mươi năm sống đời tối tăm,

Ta diệt thù, người thù diệt người thù.

Loài muông thú nén đè chúng ta

Ta diệt thù, người thù diệt người thù”

Làm sao quên được trong bài “Xếp bút nghiên” của Lưu Hữu Phước, bạn đã tham gia trực tiếp trong việc đặt lời ca của nhạc sĩ và cũng đưa ra những câu quyết liệt:

“Xếp bút nghiên lên đường tranh đấu

Xếp bút nghiên coi thường công danh

Như phù vân

Sơn hà xao xuyến

Tiến ta tiến

Một lòng yêu non sông

Vì dân ta liều thân

Kết đoàn ta tiến tới

Nước non chào mời

Hèn thay đời nhàn cư

Hèn thay vui yêu đương

Lúc quê hương cần người

Dứt làn tơ vương

Giã trường lên yên

Hồn Việt Nam

Hùng thiêng từ ngàn xưa bừng chuyển

Khuyên ta lên đường cứu quốc gia.”

Tôi còn nhớ sau khi đặt bài này xong, hát lên mấy lần, đến câu “dứt làn tơ vương”, bạn Lưu Hữu Phước đã đem cả hình ảnh các bạn gái kể cả thơ từ giữa bạn và Thu Hương đốt hết thành một đám tro tàn.

Trong khi bạn và Lưu Hữu Phước đang ở trong cảnh tù đày, hai bạn đã cùng hợp nhau đặt lời ca, gởi ra ngoài cho bạn Nguyễn Mỹ Ca. Mỹ Ca sửa lại đôi nét nhạc và khi các bạn ra tù đã họp mặt cùng nhau và hát to  bài “Xin giữ lời nguyền”:

“Thương nhau, nhớ nhau

Nhớ nhau xin giữ lời nguyền lúc nào

Dầu cách bức khá gìn tâm trí thanh cao

Vững lòng tranh đấu chớ nao

Chi sờn gió mưa gào thét

Ta ngồi hờn tức trong chốn lao tù

Nhìn đồng bào kêu la khắp vùng u tối

Nỗi lòng đau đớn ai thấu

Biết chăng ai ngoài đời

Ráng lo diệt quân thù

Trong tù ta cười vui”

Tiễng ơi! Tiễng còn nhớ chăng lúc chúng ta xếp bút nghiên trở về Nam, miền Bắc lâm vào nạn đói. Bạn, Hồ Thông Minh, Tấn Chức và tôi lập gánh hát Sinh viên Hà Nội, đi diễn khắp lục tỉnh trong vòng năm, sáu tháng, lấy tiền vé xem hát mua gạo gởi ra ngoài Bắc cứu đói. Bạn đã viết ra một vở kịch tuyệt vời phỏng theo kịch Marius et Trissotain của Molière, diễn lại cảnh một nhà triết lý giả hiệu và một nhà thơ chưa đủ kinh nghiệm, gặp nhau, tâng bốc nhau hết lời. Như:

-         «Văn của tiên sinh mãnh liệt như trường giang đại hải»

-         «Thơ của tiên sinh êm nhẹ tợ mây bay»

Đến khi có một cô gái đến thăm hai vị, cô tỏ tình ngưỡng mộ một người thì người kia không tiếc lời chê bai để tự khen mình:

-         «Thơ của tiên sinh toàn là thơ con cóc»

-         «Văn của tiên sinh toàn lời sáo rỗng không»

Đến đỗi cô gái không biết còn phải ngưỡng mộ ai. Riêng đoạn mở đầu giới thiệu nhà triết lý giả hiệu, «Cô - tô tiên sinh» - vai mà tôi phải đảm nhận, tôi không bao giờ quên khúc tuồng tuyệt vời đó:

-         «Vũ trụ quan này không lọt khỏi lập trường duy vật

        Liệt Tử có mạnh bạo mà thiếu óc khoa học

        Hegel phong phú mà thiếu óc tế nhị

        Chỉ có ta đây là tổng hợp tất cả các yếu tố ấy mà thôi!»

Bạn cho tôi mặc áo vải rộng đen, đầu chít khăn đen, tay trái cầm đầu lâu, tay mặt cầm bút sắt, vừa nói vừa gõ vào đầu lâu chấm nhịp đến đoạn:

-         «Sáng sớm ta lê gậy trúc, ngắm cảnh thiên nhiên.

       Mỗi tối ta ngắm sao Ngưu, sao Đẩu

       Rồi vỗ bụng cười dài cho thế sự…ha ha ha ha»

      

(cười lão như trong các vở hát Bội)

Mỗi khi tôi diễn lại cho bạn xem, bạn đều lắc đầu thích chí, ôm tôi mà nói: «Kịch tôi đặt ra mà tôi không còn nhớ, chỉ có Khê còn diễn lại cho tôi xem. Hôm nào hai anh em mình ngồi ôn lại để ghi những lời đối thoại trong vở kịch đó».

Chúng ta đã định làm mà hoàn cảnh chưa cho chúng ta có dịp cùng làm. Và ngày nay sẽ không còn dịp nào nữa để thực hiện lời ước ao của bạn! Tôi chép lại mấy câu này và đang cất tiếng, diễn lại vai «Cô – tô tiên sinh» nhưng cổ tôi đã nghẹn, nước mắt đã trào ra, nhớ thương người bạn tri kỷ, tri âm nay không còn nữa.

 

Vĩnh biệt bạn, Tiễng ơi! (Ảnh: Thanh Mận)

Xin đem đoạn tuồng này phúng điếu bạn, thương chúc bạn tiêu diêu nơi cõi thọ và đau đớn chia buồn cùng tang gia. Đặc biệt đến quả phụ Tố Uyên, người đã hằng chục năm trời chia đau, chia khổ với bạn và đã giúp cho bạn được niềm êm ấm trong sự dày vò của cơ thể.

Vĩnh biệt bạn Huỳnh Văn Tiễng, bạn ơi!

Trần Văn Khê

Kính bái

 

6 CommentsChronological   Reverse   Threaded

 

Add a Comment

edit delete reply trantruongca wrote on Jun 10, '09, edited on Jun 16, '09 Ba thay bai Ba dang tren blog cua Ba con da dua len web cua con. Ba rat vui Hon con nhieu Ba cua con TVK

edit delete reply trantruongca wrote on Jun 10, '09, edited on Jun 16, '09 Ba co doc nhung bai viet ve Bac Tieng tren web cua con. Nhung Ba co viet 3 bai ma chi co bai "Tiếc thương bạn Huỳnh Văn Tiểng" đăng trong báo Phap Luat lai de ten Thanh Trang, vi loi van cua Ba ma sau bai bao do den luc ky ten ho dang bai cua Thanh Trang chồng len bai cua Ba va cuoi cung chi thay ky ten Thanh Trang. Bai trong bao Tuoi Tre Online "Xin giu loi nguyen" ma bao de sai "Xin giu lời thề" khong thấy con ghi lai. Va nhut là bài của Ba duoc dang trong Sai Gon Giai Phong ngay 7.6.09 Trang Văn Nghệ, va đăng nguyên văn trên Blog của Ba không thấy con ghi trên Web cua con. Ba co doc nhieu bai tren Web cua con va xem nhieu phim video. Rất hay! Ba rat thich! Khen con va hoan nghinh viec con lam Ba hon con nhieu Ba cua con TVK

delete reply tranquanghai wrote on Jun 10, '09 Tất cả những bài về Bác Tiểng được để trên trang nhà của con http://tranquanghai.com Hun Ba nhiều Con TQH

edit delete reply trantruongca wrote on Jun 9, '09, edited on Jun 10, '09 Khánh Vân ơi! Ôm hôn con nhiều để cám ơn con đã đưa tòan vẹn bài Thầy khóc bạn Huỳnh Văn Tiễng, lại có thêm những hình ảnh mà Thầy không có trong tư liệu của Thầy. Thầy cám ơn con nhiều lắm. Thầy Khê của con TVK

edit delete reply trantruongca wrote on Jun 9, '09, edited on Jun 16, '09 Cam on con trai cưng cua Ba, T.Q. Hải đã góp ý sau khi đọc bài Ba viết tiễn đưa bác H.V.Tiễng. Bài nầy đã đăng trên báo Sai Gon Giải Phóng ngày chủ nhựt 7.6.09. Hôn con nhiều Ba của con TVK

delete reply tranquanghai wrote on Jun 7, '09 Bài viết rất hay, thống thiết, đượm tình bạn đồng tâm đồng chí. Cám ơn Ba đã khơi lại những kỷ niệm đẹp của thời niên thiếu Hun Ba nhiều Con Tran Quang Hai